Τετάρτη 20 Ιουλίου 2016

Δίκες Δοσιλόγων

Oι δίκες των δοσιλόγων αποτελούν ένα από εκείνα τα κομμάτια της ελληνικής ιστορίας, τα τόσο στενά συνδεδεμένα με τα Δεκεμβριανά και τον μετέπειτα Ελληνικό Εμφύλιο, που σαν ανοικτή ακόμα πληγή αποφεύγονται οι συζητήσεις γύρω από τα γεγονότα  που την συνοδεύουν.

Πριν, ωστόσο, μιλήσουμε για όλα αυτά που σπάνια λέγονται, χρήσιμο είναι να θέσουμε το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίχθηκαν τα γεγονότα. Έτσι λοιπόν, κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα (Απρίλιος 1941- Οκτώβριος 1944) υπήρχαν τρείς κυβερνήσεις.  Κατ’αρχάς, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’ και η Κυβέρνηση του εγκατέλειψαν την χώρα ήδη από τον Απρίλιο, κατέφυγαν αρχικά στην Κρήτη και στη συνέχεια φυγαδεύθηκαν στην Αίγυπτο, όπου και παρέμειναν μέχρι την απόσυρση των γερμανκών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Η Κυβέρνηση αυτή αποτελούσε την διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνική κυβέρνηση και εξακολουθούσε να δρά από το Κάιρο της Αιγύπτου, εξ’ου και η ονομασία της «Κυβέρνηση του Καίρου». Η επιρροή αυτής της Κυβέρνησης ήταν καταφανώς ελάχιστη,  την ίδια στιγμή που το ισχυρό αντιστασιακό κίνημα που αναπτύχθηκε από το ΕΑΜ και ΕΛΑΣ στο εσωτερικό της χώρας οδήγησε στη δημιουργία μίας de facto Κυβέρνησης, έπειτα από εκλογές, τη λεγόμενη Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού». Η τρίτη Κυβέρνηση ήταν εκείνη του Ι. Ράλλη με τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας, την οποία είχαν διορίσει οι κατοχικές γερμανικές δυνάμεις.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση, σχηματίστηκε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, στην οποία συμμτείχαν και έξι μέλη της Αριστεράς, τα οποία και ανέλαβαν υπουργεία. Η Κυβέρνηση αυτή αντικατέστησε την κατοχική Κυβέρνηση Ι. Ράλλη, την εξόριστη Κυβέρνηση Παπανδρέου/ Κυβέρνηση του Καίρου, ενώ τον Οκτώβριο του 1944 και η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης/ Κυβέρνηση του βουνού διαλύθηκε.Στις 26 Σεπτεμβριου 1944 υπογράφηκε η συμφωνία της Καζέρτας κατά τους όρους της οποίας έπρεπε να αφοπλισθεί το ΕΛΑΣ και οι λοιπές αντιστασιακές ομάδες με σκοπό την δημιουργία εθνικού στρατού, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι πρώτες εντάσεις που οδήγησαν στα μετέπειτα Δεκεμβριανά.
Σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, όπου μετά την ακολούθησαν μαζικές εκτελέσεις όσων συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις, ο ΕΛΑΣ έδωσε εντολή να μην υπάρξουν βίαια έκτροπα. Ακολούθησαν αντιθέτως δίκες τριών δωσίλογων πρωθυπουργών, των Κ. Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου και Ράλλη και οκτώ υπουργών τους. Ο όρος δοσίλογος και «εθνική Αναξιότης» εμφανίστηκε τότε για πρώτη φορά στην πολιτική ορολογία και αναφέρεται στη συμπεριφορά του πολίτη εκείνου που στρέφεται εναντίον της πατρίδας του. Η εθνική αναξιότητα αποτέλεσε ιδιότυπο αδίκημα , το προσδιορίσθηκε με Συντακτική Πράξη του 1945 και προέβλεπε ποινικές κυρώσεις.

Η αλήθεια είναι πως οι δοσίλογοι που τιμωρήθηκαν στην Ελλάδα είναι οι λιγότεροι συγκριτικά με κάθε άλλη χώρα, οσοι τιμωρήθηκαν όχι απλά τιμωρήθηκαν ελαφρώς, αλλά πολλοί κατάφεραν ακόμα να ενσωματωθούν στον κρατικό μηχανισμό. Από τους δοσιλόγους μόλις 6 εκτελέστηκαν, εκ των οποίων ο υποστράτηγος Μπάκος που διετέλεσε Υπουργός Άμυνας επί κυβερνήσεως Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλουκαι ο οποίος εκτελέσθηκε χωρίς δική το 1943 από τον ΕΛ.ΑΣ, καθώς και ο Γ. Περουνάκης, αξιωματικός αστυνομικός, Υπουργός Επισιτισμού. Εκ των Πρωθυπουργός καταδικάστηκε σε θάνατο μόνο ο Τσολάκογλου για εθνική αναξιότητα λόγω συνθηκολόγησης με τον εχθρό. Χαρακτηριστική είναι η υπογραφή του τρίτου Πρωτοκόλλου στην Θεσσαλονίκη με τους Γερμανούς. Τελίκά η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά λόγω των «πολλαπλών υπηρεσιών του στη χώρα ως στρατιωτικός». Ο Ράλλης από την άλλη καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά και πέθανε μετά από ένα χρόνο, ενώ ο Λογοθετόπουλος παρέμεινε στην φυλακή μόλις για δύο χρόνια. Επιπλέον, ελάχιστες ποινές φυλάκησης υπεβλήθησαν σε ορισμένους αξιωματικούς, αξίζει όμως να σημειωθούν δύο ονόματα. Ο Ν. Λουβάρης καθηγητής πανεπιστημίου και Υπουργός Παιδείας επί κατοχικής Κυβέρνησης Ι. Ράλλη αποφυλακίσθηκε το 1951 και το 1959 ανακηρύχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Επίσης, ο Σ. Γκοτζαμάνης, Υπουργός Οικονομικών επί Κυβερνήσεων Τσολάκογλου, καταδικάσθηκε ερήμην σε θάνατο από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων και παρόλ’αυτά το 1954 υπήρξε υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης.

Όσον αφορά τη διαδικασία των Ειδικών Δικαστηρίων, αυτή δεν άργησε να εξελιχθεί σε παρωδία ήδη από την δεύτερη μέρα με τους κατηγορούμενους να γίνονται κατήγοροι και να ακολουθούν μία υπερασπιστική γραμμή Εθνικής Αντίστασης απέναντι στον κοινό εχθρό του Ελληνικού Έθνους που δεν ήταν άλλος από τον κομμουνισμό. Στο μεταξύ τα ερωτήματα των δικαστών ήταν αυτονόητα και χωρίς ουσία, αποφέυγονται ερωτήσεις αναφορικά με τα τάγματα Ασφαλείας και διεξάγονταν εξαιρετικά μετριοπαθείς ανακρίσεις. Ο Ι. Ράλλης μάλιστα δεν δίστασε να βρίσει το Δικαστήριο, λέγοντας πως τα Τάγματα Ασφαλείας που δημιούργησε ο ίδιος έσωσαν την Ελλάδα από τον αντιστασιακό μέτωπο, τον πραγματικό εχθρό του Έθνους. Η υπερασπιστική γραμμή που ακολουθήθηκε έλαβε γρήγορα την μορφή Πολέμου έναντι στον κομμουνισμό μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα «λευκής τρομοκρατίας» που άρχισε να καλλιέργειται και πού σύντομα οδήγησε στον Εμφύλιο του 1946-1949. Με τον όρο λευκή τρομοκρατία γίνεται αναφορά σε πράξεις βίας κατά κομμουνιστών και συγκεκριμένα στην Ελλάδα σε πράξεις βία που ξέσπασαν κυρίως μετά την συμφωνία της Βάρκιζας κατά οποιουδήποτε ήταν φιλικά προσκείμενος στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Μέσα στον γενικότερο αντικομμουνιστικό πνέυμα κινήθηκε και το Γ’ Ψήφισμα, καθώς και οι αντικομμουνιστικοί νόμοι. Θα μπορούσε να ειπωθεί πωγς σταδιακά εγκαθιδρύθηκε ένα αντικομμουνιστικό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης.


Το κλίμα που επικράτησε προσομοιάζει στην γνωστή και σήμερα λογική και θεωρία των δύο άκρων, στην ταύτιση επι της ουσίας φασισμού και κομμουνισμού σε μία προσπάθεια του φιλελεύθερου δημοκρατικού συστήματος σε περιόδους κρίσης να συσπειρώσει τον λαό στο κέντρο, σε έναν δημοκρατικό πυρήνα που θα προσφέρει σταθερότητα και θα διατηρήσει τις ισορροπίες. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου